DÙ AI ĐI NGƯỢC VỀ XUÔI...

Tản bút

HTH và Hoàng Đăng Khoa tại đền Hùng
tháng 9-2011

Tôi đang chuyến thực tế sáng tác mấy đồn biên phòng tuyến biên giới Chư Prông thì nhận được điện thoại mẹ. Mẹ bảo Giỗ tổ mẹ về quê, đứa nào sắp xếp được công việc thì về cùng. Muốn lắm nhưng chả đứa nào rảnh thời gian này mà về. Mấy chị em ở quê cũng gọi vào giục giã. Về đi! năm nay quê ta làm giỗ tổ to lắm. Từ mùng 3 đến giờ ngày nào cũng nườm nượp du khách, khắp các làng quê thôn xóm tưng bừng những lời ca xoan, ghẹo. Năm nay có hội thi hát Xoan toàn tỉnh, có thi bơi chải trên ngã ba sông Bạch Hạc, thi gói bánh chưng, giã bánh dày, bắn pháo hoa tầm thấp... Năm nay, dân quê mình làm ăn xa khắp trong và ngoài nước về giỗ tổ đông lắm. Mỗi lời kể, mỗi lần gọi là mỗi nôn nao xao xuyến, cứ muốn xếp ngay mọi bận rộn học hành, công việc, con cái để bay vù về. Một ba lô, một mũ rộng vành, một giày vải, tôi sẽ nhẫn nại leo hơn một ngàn bậc đá lên xuống đủ bốn đền Hạ, Trung, Thượng và đền Giếng, sẽ hít thở khí trời lồng lộng của vùng đất anh linh, và từ trên cao đỉnh núi Nghĩa Lĩnh thỏa sức phóng mắt nhìn quê hương non xanh nước biếc thơ mộng mà uy nghi trên địa thế phụng rồng.

Nhớ chuyến đi Hội nghị viết văn trẻ toàn quốc tháng 9 năm ngoái, Hội Nhà văn có tổ chức cho các nhà văn trẻ về nguồn thăm đất tổ Hùng Vương, ngực như muốn vỡ khi sau gần mười năm mới được đặt chân lại đền Hùng, quê hương máu thịt vừa xa xôi vừa gần gụi ân tình khôn xiết. Bao kí ức bé thơ ùa về dữ dội. Còn nguyên đấy, hình ảnh trước ngày ly quê đưa bầy con vào Gia Lai lập nghiệp, mẹ dẫn cả nhà lên đây, dưới chân đền Hạ, ngay cổng đến có hai ông tượng Thiện – Ác, mẹ bảo cả nhà sắp hàng ngang quỳ phục trước cổng đền, dưới chân hai vị thần khổng lồ lừng lững ông trợn mắt bạnh cằm, ông nheo mắt nhoẻn cười hiền từ mẹ khấn lạy 9 lần rồi khóc, rồi cả nhà quay lưng lên xe đi và đi. Tôi lúc ấy 12 tuổi thơ ngây nhìn ông thần Ác sợ rùng mình, giờ đã thiếu phụ lần nào về đứng trước cổng đền, ngước nhìn ông Ác lòng vẫn gợn những ám ảnh hiện sinh về một kiếp người nhọc nhằn nhưng ai cũng muốn đón nhận và sống. Đi lễ đền Hùng các bà các chị thường thích lên đền Hạ nơi có tòa Mẫu. Tương truyền là nơi Âu Cơ sinh hạ bọc trăm trứng, sau nở thành 100 người con. Kiến trúc đền Hạ kiểu chữ nhị gồm hai tòa tiền bái và hậu cung, mỗi toà ba gian, cách nhau 1,5m. Tượng đức Mẫu đẹp nhân hậu sang quí. Dân gian bao đời truyền rằng đền Mẫu thiêng linh hiển độ xin con cái tình duyên cầu được ước thấy.

Năm nào cũng vậy, sắp ngày giỗ tổ, bố tôi sai con gái ngâm gạo nếp ngon, đem say nhuyễn, cắt nhân đường phên thành từng vuông nhỏ, bột gạo rang nghiền mịn chuẩn bị làm bánh dày, bánh trôi cúng tổ. Người Phú Thọ, Vĩnh Phúc ở Pleiku đông cũng gần ngàn hộ, năm lẻ ăn giỗ tổ theo cụm khu vực Biển Hồ, Pleiku, Ia Sao... năm chẵn thì về cả công ty vận tải hàng hóa Gia Lai lấy cái sân lớn làm chỗ dựng rạp, phân công nấu nướng sắp bàn rồi ngồi lại với nhau chuyện quê chuyện xóm. Người quê chỉ có một ngày 10-3 mới tụ họp đông đủ dâu rể cái con. Gặp nhau tíu tít hỏi chào, hỏi ra thấy quen nối quen, thân thương ríu rít đủ thứ chuyện quê nhà. Làng, xã, huyện nào cũng có một vài đồng hương, giọng quê không đổi, rượu mời nhận nhau, người mới gặp mến thương như bạn cũ, lại hoài tưởng sông đồi, rừng bãi quê mình, bưởi Đoan Hùng thanh ngọt, quả trám om béo bùi, cá sông Hồng béo ngậy, sắn khoai đặc sản bở tơi chấm mật mía ngọt thơm ăn không muốn ngưng và tình quê đậm đà thương mến...

Ngày giỗ tổ hàng trở thành tâm thức trong mỗi người dân đất Vua Hùng và năm nào cũng thế cứ tháng này, ngày này người quê dù đi đâu, làm đâu cũng nao nức hẹn nhau đi ăn giỗ tổ, rồi lại ngâm nga: Dù ai đi ngược về xuôi/ nhớ ngày giỗ tổ mồng mười tháng ba/ khắp miền vọng mãi câu ca/ nước non vẫn nước non nhà ngàn năm.

HTH